BPA en BPA-vervangers veroorzaken overgewicht

Bisfenol A (BPA) is een chemische stof die veel voorkomt in alledaagse producten, zoals voedselverpakkingen, speelgoed en kassabonnen. Hierdoor worden de meeste mensen dagelijks aan BPA blootgesteld. Meer dan 90% van de bevolking heeft aantoonbare hoeveelheden BPA in de urine. Studies laten zien dat BPA een rol kan spelen bij de ontwikkeling van obesitas, doordat het invloed heeft op verschillende hormonen die betrokken zijn bij vetopslag en de stofwisseling. BPA kan insulineresistentie en ontstekingen veroorzaken, de afgifte van adiponectine verlagen en vetcellen stimuleren om meer vet op te slaan, wat allemaal bijdraagt aan gewichtstoename.
 
De effecten van BPA verschillen tussen mannen en vrouwen door variaties in hormoongevoeligheid en vetverdeling. BPA lijkt vrouwen sterker te beïnvloeden dan mannen. Ook blijkt BPA soms sterker te werken bij lage dan bij hoge doseringen, wat het moeilijk maakt om de effecten precies te voorspellen. Door de gezondheidsrisico’s van BPA zijn er vervangers op de markt gebracht, zoals bisfenol S (BPS) en bisfenol F (BPF). Helaas blijken deze stoffen vergelijkbare of zelfs sterkere effecten te hebben op hormonen en vetopslag. Daarnaast blijven ze ook langer in het milieu aanwezig, wat tot langdurige blootstelling en cumulatieve gezondheidsrisico's leidt. Blootstelling aan BPA, vooral tijdens kwetsbare levensfasen zoals de perinatale periode, kan epigenetische veranderingen veroorzaken die het obesitasrisico verhogen. Deze veranderingen in het DNA kunnen zelfs doorgegeven worden aan volgende generaties. Factoren als ongezonde voeding en weinig beweging versterken de negatieve effecten van BPA op het gewicht en de stofwisseling.

Hoewel veel onderzoeken BPA in verband brengen met obesitas, verschillen de meetmethoden soms, wat de resultaten minder eenduidig maakt. Het beperken van blootstelling aan deze stoffen lijkt echter een belangrijke stap om het risico op obesitas en andere stofwisselingsproblemen te verkleinen.
 
Verschenen in de nieuwsbrief van Platform voor Voedingsgeneeskunde 

Auteur
Cindy de Waard
Referentie(s)
García García M, et al. Effects of Bisphenol A on the Risk of Developing Obesity. Nutrients 2024;16(21):3740.