Verband tussen coeliakie en gluten bevestigd
Verband tussen coeliakie en gluten bevestigd
dinsdag 08 oktober 2019 BONUSAN
Hoe meer gluten in het menu, hoe groter het risico op het ontwikkelen van coeliakie. Dit verband werd aangetoond in een grootschalige studie onder ruim 6.600 kinderen tussen 0-5 jaar met een erfelijke aanleg voor deze aandoening. Eén boterham verhoogde het risico al.
Mensen met coeliakie (glutenintolerantie) kunnen niet tegen gluten. Dit zorgt kort gezegd bij hen voor ontsteking van het darmepitheel met alle vervelende gevolgen van dien. Deze studie van Lund University heeft bevestigd dat het risico op het ontwikkelen van coeliakie verbonden is met de hoeveelheid gluten die erfelijk belaste kinderen eten. Het betreft een observationeel onderzoek, en kan daarom geen causaal verband aantonen. De resultaten zijn gepresenteerd in JAMA. [1]
Kinderen van nul tot vijf jaar onderzocht
In totaal werden 6.605 kinderen uit Zweden, Finland, Duitsland en de Verenigde Staten gevolgd vanaf hun geboorte tot de leeftijd van vijf jaar. Ze waren allemaal deelnemers aan The Environmental Determinants of Diabetes in the Young (TEDDY), een observationele studie, die bedoeld is om de omgevingsfactoren in kaart te brengen die kunnen leiden tot diabetes type 1 en coeliakie. Alle kinderen in het onderzoek waren dragers van antigenen die onder meer in verband worden gebracht met coeliakie.
Verhoogd risico al bij één snee brood
Van de 6.605 gevolgde kinderen, ontwikkelden 1216 kinderen (18%) een voorstadium van coeliakie. Dit werd gemeten via het gehalte transglutaminase in het bloed. 447 kinderen (7%) kregen daadwerkelijk coeliakie. Dit werd bevestigd via darmonderzoek. De incidentie piekte vooral in de leeftijd van 2 tot 3 jaar.
Het verhoogde risico was al bij een kleine hoeveelheid gluten merkbaar, namelijk bij een dagelijkse inname van 2 gram, ofwel het equivalent van 1 snee wit brood: “Een dagelijkse inname van gluten van meer dan 2 gram was geassocieerd met een 75 procent hoger risico op ontwikkelen van coeliakie in vergelijking met kinderen die minder dan 2 gram gluten aten,” vertelt een onderzoeker. [2]
En hij vervolgt dat deze onderzoeksresultaten eerdere uitkomsten bevestigen van een kleine pilotstudie die dezelfde onderzoeksgroep in 2016 deed. [3] Aan dit onderzoek deden alleen Zweedse kinderen mee en de follow-up tijd was korter.
Richtlijnen aanpassen?
De onderzoekers zijn voorzichtig in hun advies aan nationale voedselautoriteiten om de aanbevelingen rond gluteninname aan te passen. Een onderzoeker geeft aan dat het merendeel van de groep met een verhoogd risico op coeliakie de ziekte niet ontwikkelde: “Daarom moet er eerst goed worden nagedacht voordat een advies wordt uitgebracht aangaande een speciaal voedingspatroon of restricties op voedingsmiddelen.”
Onze visie op glutenvrij eten
De onderzoekers zijn dus voorzichtig in hun adviezen naar aanleiding van de onderzoeksresultaten. Hierbij geven wij graag onze visie op het wel of niet eten van gluten. Allereerst kan gesteld worden dat wij vanuit evolutionair perspectief geen graaneters zijn. Granen hebben pas 10.000 jaar geleden een vaste plek in onze voeding verworven, tijdens de landbouwrevolutie. Vanuit deze gedachte zijn granen niet echt ‘menseneten’ te noemen.
Maar niet alleen evolutionaire overwegingen spelen een rol om eventueel glutenvrije voeding te eten. Gluten in granen bevatten een eiwitcomponent gliadine, dat onder meer de aanmaak van zonuline activeert. Dit zet de tight junctions van de darm open, wat voor een ‘leaky gut’ kan zorgen. Gliadine en andere ongewenste stofjes kunnen zo direct de bloedbaan inkomen. Hierop reageert het immuunsysteem uiteraard met een immuunreactie, met mogelijk op termijn een laaggradige ontsteking tot gevolg.
Is het voor iedereen zinvol om glutenvrij te eten? Officieel heeft 1 procent van de mensen last van coeliakie [4], voor hen geldt dat zij sowieso gluten moeten mijden. Verder geven veel mensen aan last te hebben van glutensensiviteit: ‘non-celiac gluten sensitivity’ (NCGS). Dit is inmiddels een erkende aandoening [4]. Hierbij hebben mensen geen aantoonbare coeliakie, maar voor hen geldt dat het vermijden van glutenbevattende producten wel tot het verminderen van klachten zoals buikpijn, diarree, obstipatie of chronische moeheid leidt. Het is onduidelijk hoeveel mensen aan NCGS lijden en het vaststellen van deze aandoening is lastig. Voor onze therapiepraktijk geldt dat het waarschijnlijk het beste is om onze cliënten zelf te laten ervaren wat glutenvrij eten voor hen kan betekenen.
Bronnen
[1] Aronsson C.A. et al, Association of Gluten Intake During the First 5 Years of Life With Incidence of Celiac Disease Autoimmunity and Celiac Disease Among Children at Increased Risk, Lund University, JAMA (2019). DOI: 10.1001/jama.2019.10329
[2] https://medicalxpress.com/news/2019-08-association-coeliac-disease-gluten-intake.html
[3] https://www.lunduniversity.lu.se/article/new-research-delimits-the-possible-causes-of-celiac-disease
[4] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/coeliakie.aspx en https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/glutensensitiviteit.aspx
