Een dagelijks eitje: gezond of niet?
Een dagelijks eitje: gezond of niet?
Bondonderdag 15 augustus 2019
Naar aanleiding van Amerikaans onderzoek liggen eieren – en cholesterol – opnieuw onder vuur. Mogen we nu wel of geen dagelijks eitje tikken? We blijven erbij dat dit in onze visie een gezonde gewoonte is en leggen u graag uit waarom.
Eieren zijn rijk aan vitamine A, B2, B12, D, foliumzuur, fosfor, seleen, ijzer, zink en choline, en bevatten per ei ongeveer 200 mg cholesterol. Een ei is dus een rijke bron van allerlei gezonde nutriënten, en heeft ook een hoog cholesterolgehalte. Moeten we daarom voorzichtig zijn met het eten van eieren?
Volgens dit nieuwste Amerikaanse onderzoek wel. In deze studie werden 29.615 mensen uit zes prospectieve cohortstudies samengebracht, die gemiddeld genomen 17,5 jaren werden gevolgd [1]. De onderzoekers analyseerden wat zij aten, en welke ziekten zij in deze periode kregen. Samengevat was de uitkomst van dit onderzoek dat elke additionele 300 mg van cholesterol uit voeding werd geassocieerd met een hoger risico op hart- en vaatziekten (17-18%), terwijl het eten van drie of vier eieren extra per week leidde tot een verhoging van 6%.
Inconsistent met eerdere onderzoeken
Volgens een Britse voedingswetenschapper is dit onderzoek echter inconsistent met andere onderzoeken: “Eerder gedegen onderzoek laat zien dat dagelijkse consumptie van een ei geen significant klinisch effect heeft op het LDL-cholesterol van de meeste mensen.” [2]
Deze uitspraak wordt onderschreven door dit eveneens langlopende, grootschalige onderzoek onder meer dan 1000 Finse mannen. Hieruit bleek dat een inname van 520 mg cholesterol per dag niet gerelateerd was aan verhoogde cholesterolbloedwaarden en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Dit gold ook wanneer specifiek werd gekeken naar de consumptie tot zeven eieren per week. [3]
Het is bovendien de vraag of verhoogde cholesterolwaardes tot hart- en vaatziekten leiden. Uit deze grootschalige review blijkt bijvoorbeeld dat verhoogde LDL-cholesterolwaarden de levensduur van ouderen niet verkorten. Integendeel: een verhoogd LDL bleek hier juist vaak samen te gaan met een langere levensduur. [4]
Wat is onze visie op deze kwestie?
Hiervoor is het allereerst interessant om te kijken naar wat cholesterol precies is. Cholesterol is een uiterst nuttig vetachtig stofje in ons lichaam dat vele uiteenlopende functies heeft:
• Het is de bouwstof van onze geslachtshormonen en cortisol;
• Het is nodig voor de aanmaak en opbouw van celmembranen;
• Vitamine D wordt vanuit cholesterol gemaakt;
• Het wordt gebruikt voor de productie van galzure zouten (die belangrijk zijn voor de vertering van vetten in de dunne darm);
• Heeft een functie bij aangeboren immuunsysteem: het is een reparatiestof om bij schade lokaal kort actief te zijn en zo bacteriën, virussen en toxines te neutraliseren. [5]
HDL en LDL zijn lipoproteïnen die cholesterol door het bloed transporteren. Ze hebben beide verschillende, beide belangrijke taken in de cholesterolhuishouding: LDL bevat veel cholesterol en brengt het van de lever naar de weefsels en cellen. HDL brengt cholesterol juist weer naar de lever terug. Hier wordt het overgebleven cholesterol gebruikt voor de productie van galzure zouten. De lichaamseigen productie in de lever is afhankelijk van inname via de voeding. Wordt er meer cholesterolrijke voeding gegeten, dan produceert de lever minder cholesterol en omgekeerd.
Problematiek rondom een verhoogd LDL
Indien er sprake is van langdurig verhoogde LDL-waardes in het bloed kan het zijn dat er bijvoorbeeld een situatie is met (te veel) stress en/of endotoxemie in de bloedbaan. Een verhoogd LDL is dan een fysiologische reactie, om meer cortisol te produceren of de endotoxemie aan te pakken. In principe is LDL hier evolutionair echter niet bedoeld; zoals aangegeven is LDL bedoeld om met een korte, lokale actie van het aangeboren immuunsysteem te helpen.
Een verhoogde LDL-waarde in het bloed kan tot atherosclerose (aderverkalking) leiden indien er sprake is van schade aan de bloedvaten. LDL bevat namelijk relatief veel vet en plakt hierdoor makkelijk aan de rand van bloedvaten. Bovendien is LDL gevoelig voor oxidatie. Indien bloedvaten glad zijn (te vergelijken met de binnenkant van een tuinslang) blijft LDL niet plakken. Op verschillende manieren kan er echter schade aan de vaatwand ontstaan, waardoor deze niet meer glad is:
• De voeding bevat te weinig antioxidanten, met name vitamine E, om de oxidatie van LDL tegen te gaan.
• De voeding bevat onvoldoende van het zwavelhoudende aminozuur methionine bevat en onvoldoende vitamine B6, B12 en foliumzuur, wat tot verhoogde homocysteïne-waardes leidt.
• Bovendien kan een suikerrijk menu tot ‘versuikering’ van de bloedvaatwand leiden.
Op deze wijzen kunnen rafelige bloedvaten ontstaan, waardoor LDL makkelijk kan blijven plakken en vervolgens kan oxideren. Dit leidt kort samengevat tot een ontstekingsreactie met de vorming van schuimcellen door monocyten. Zo ontstaat er atherosclerose.
Conclusie
Cholesterol heeft vele nuttige functies in ons lichaam. De lever houdt in principe zelf de hoeveelheid cholesterol in het bloed in balans. Een dagelijks eitje heeft hier geen invloed op. In het kader van het voorkomen van hart- en vaatziekten is het vooral belangrijk dat onze voeding voldoende vitamine E, methionine, vitamine B6, B12 en foliumzuur bevat, en niet veel snelle koolhydraten, zodat de bloedvaten glad zijn en LDL niet kan blijven plakken. Een ei bevat overigens veel van de benodigde nutriënten om de bloedvaten gezond te houden. Bij een verhoogd LDL kan het interessant zijn om te kijken of er bij uw cliënt sprake is van overmatige stress of endotoxemie. Een gerichte therapie en/of een passend leefstijladvies zijn hier zeker op zijn plek om deze problematiek aan te pakken.
Bronnen
[1] Zhong VW, Van Horn L, Cornelis MC et al., Associations of Dietary Cholesterol or Egg Consumption With Incident Cardiovascular Disease and Mortality, JAMA. 2019 Mar 19;321(11):1081-1095
[2] https://www.poultryworld.net/Home/General/2019/4/Row-continues-over-eggs-and-cholesterol-411577E/
[3] Virtanen,J.K. et al., Associations of egg and cholesterol intakes with carotid intima-media thickness and risk of incident coronary heart disease according to apolipoprotein E phenotype in men: The Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor Study, Am J Clin Nutr, March 2016, vol. 103, no. 3 895-901
[4] Ravnskov, u. et al., Lack of an association or an inverse association between low-density-lipoprotein cholesterol and mortality in the elderly: a systematic review, BMJ Open, 2016;6:e010401, https://bmjopen.bmj.com/content/6/6/e010401
[5] Ravnskov U., High cholesterol may protect against infections and atherosclerosis,
QJM: An International Journal of Medicine, Volume 96, Issue 12, 1 December 2003, Pages 927–934, https://doi.org/10.1093/qjmed/hcg150
en
Paciullo, F. et al., PCSK9 at the crossroad of cholesterol metabolism and immune function during infections, J Cell Physiol. 2017 Sep;232(9):2330-2338. doi: 10.1002/jcp.25767. Epub 2017 Jan 31, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28063230
[6] Santos FL1, Esteves SS, da Costa Pereira A, Yancy WS Jr, Nunes JP, Systematic review and meta-analysis of clinical trials of the effects of low carbohydrate diets on cardiovascular risk factors, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22905670
